مالیات بر ارزش افزوده ، یکی از انواع مالیات غیر مستقیم و منابع درآمد دولت ها است.

فرمول مالیات ارزش افزوده ، بر اساس ارزش افزوده ایجاد شده در مراحل مختلف تولید یک کالا یا ارائه خدمات ، تعیین خواهد شد.

دانستن این نکته مهم است که پرداخت مالیات ارزش افزوده به عهده مصرف کننده نهایی است .

محاسبه ارزش افزوده ، با استفاده از خود اظهاری مالیاتی در سامانه ارزش افزوده انجام می شود.

مدت زمانی که برای ارسال اظهارنامه مالیاتی تعیین شده است 15 بعد از پایان هر فصل است که گاهی مهلت ارسال ارزش افزوده به وسیله سازمان امور مالیاتی تمدید می شود.

نحوه پرداخت مالیات ارزش افزوده زیاد سخت نیست و این گونه است که مودیان ، مالیات که پرداخت کرده اند را از مالیاتی که از خریدار گرفته اند کم خواهند کرد و در آخر مقدار باقی مانده را به عنوان مالیات ارزش افزوده به سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت می کنند.

ارزش افزوده چیست؟

به ارزشی گفته می شود که در فرایند تولید یک محصول به کالای واسطه ای یا همان مواد اولیه محصول اضافه خواهد شد. ارزش افزوده فقط مربوط به یک کالا نیست ، بلکه به فرایند تولید مرتبط است.

به عبارتی دیگر ارزش افزوده به افزایش ارزش پولی کالا در طی مراحل تولید گفته می شود  با عبور یک کالا از هر مرحله تولید محصول ارزشی به کالا اضافه می شود که به آن ارزش افزوده می گویند ارزش افزوده را می توانیم برابر با اختلاف بین ارزش محصول تولید شده با مجموع ارزش مواد اولیه یک محصول بدانیم که گزارش ارزش افزوده  را تشکیل می دهد.

مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

مالیات بر ارزش افزوده دارای تعاریفی زیادی است ماده 3 قانون مالیات ارزش افزوده این گونه تعریف می کند: مالیات ارزش افزوده مالیات غیر مستقیمی است که بر تفاوت بین ارزش کالا ها و خدمات عرضه شده با ارزش کالا ها و خدمات خریداری یا تحصیل شده در یک دور معین وضع می گردد .

مالیات ارزش افزوده نوعی مالیات عام که به صورت چند مرحله از اضافه ارزش کالا های تولید شده یا خدمات ارائه شده  در مراحل مختلف تولید و توذیع اخذ می شود.

به عبارت دیگر مالیات ارزش افزوده مالیاتی است که در طول فرایند و خدمات از محل تولید تا فروش کالا به مشتری نهائی مرحله به مرحله اخذ می شود .

مالیات ارزش افزوده برای مصرف طراحی شده است که مصرف کنندگان آن را در زمان خرید خود می پردازند که این مالیات به وسیله فروشندگان جمع آوری شده و به این وسیله در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار خواهد گرفت.

انواع مالیات بر ارزش افزوده

3 نوع مالیات بر ارزش افزوده داریم که در ادامه خواهیم گفت

• مالیات ارزش افزوده درآمد

در این نوع ، مالیات بر فروش تولید خالص کالاهاست و این گونه پس از کسر هزینه استهلاک به سرمایه گذاری خالص ،ارزش افزوده از نوع درآمد به آن تعلق می گیرد.

• مالیات ارزش افزوده تولیدی

در نوع تولیدی ، اعمال مالیات هم بر فروش کالا های مصرفی و هم بر فروش کالا های سرمایه ای صورت خواهد گرفت

• مالیات ارزش افزوده مصرفی

تمام مخارج سرمایه گذاری ناخالص مالیات در ارزش افزوده نوع مصرفی به علت اینکه بر اساس کالا ها و خدمات مصرفی است ، حذف می شود.

نحوه محاسبه مالیات  ارزش افزوده  

مثال عددی مالیات بر ارزش افزوده کمک زیادی در فهمیدن نحوه محاسبه مالیات ارزش افزوده خواهد کرد در اینجا چند مثال را خواهیم گفت.

• شرکت خودرسازان مواد خام را با قیمت 4 میلیون ریال خریداری می کند که طبیعتاً مالیات بر ارزش افزوده ی آن 360000ریال است که به دولت باید پرداخت کند . جمع کل قیمت در این حالت 4360000 می شود
• خودروسازان محصولات تولید شده را به قیمت 6 میلیون ریال به علاوه 500000 ریال ارزش افزوده و جمع کلی 6500000ریال به توذیع کننده می فروشد. در این حالت تولید کننده مابه التفاوت مالیات دریافتی و پرداختی که برابر با 300000ریال است به عنوان مالیات ارزش افزوده پرداخت خواهد کرد.

جریمه عدم ارسال اظهارنامه ارزش افزوده

سازمان امور مالیاتی کشور برای ارسال اظهارنامه مدت زمانی را تعیین می کند و در صورتی که مودیان در زمان تعیین شده اقدام به ارسال به اظهارنامه ارزش افزوده نکنند به آنها جریمه تعلق خواهد گرفت و این جریمه ها قابل بخشش نیستند.

این را بدانید حتی در صورتی که شرکت یا مشاغل اشخاص حقیقی و حقوقی هیچ فعالیتی مالی نداشته باشد باز هم اشخاص موظف هستند  اظهارنامه ارزش افزوده را تسلیم سازمان امور مالیاتی کنند و اگر می خواهند که جریمه به آن ها تعلق نگیرد باید اظهارنامه با ارزش افزوده را سفید و همراه با مدارک مربوطه ارائه کنند پس بنابراین نداشتن فعالیت مالی نمی تواند دلیلی برای ارسال اظهارنامه ارزش افزوده باشد.

اهمیت مالیات  ارزش افزوده در چرخه اقتصادی کشور

مالیات  ارزش افزوده انگیزه های سرمایه گذاری را افزایش می دهد و از انتقال سرمایه از بخش های مولد به بخش های خدماتی جلوگیری می کند مالیات بر ارزش افزوده در خلال فرآیند تولید یعنی از کارخانه تا محل فروش به صورت مرحله به مرحله اخذ می گردد در این نوع مالیات یر خلاف مالیات بر فروش ، انباشت مرحله ای مالیات وجود نداشته و مالیات به صورت جدا از قیمت اصلی کالا ها و خدمات محاسبه می گردد.

در نظام مالیات ارزش افزوده ، کالا ها صادراتی در مراحل مختلف تولید و توذیع ازپرداخت مالیات معاف هستند  ولی کالا های واراتی مشمول مالیات می گردند ،که این امر به بهبود وضعیت تراز بازرگانی خارجی و افزایش نسبی توان صادراتی کمک می کند.